Yargı Reformu Strateji Belgesi kapsamında hazırlanan 1. yargı paketine ilişkin düzenlemeleri içeren Ceza Muhakemeleri Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 24 Ekim 2019 tarihli ve 30928 sayılı Resmi Gazete’de yayılandı. 39 maddelik düzenleme çerçevesinde meydana gelen değişikliklerin başlıcaları şu şekilde:

• Baro levhasına kayıtlı olan ve 15 yıl kıdemi olan avukatlara TCK’nın İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar ile 12/4/1991 tarihli ve Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlardan dolayı soruşturma veya kovuşturma bulunmaması kaydıyla hususi damgalı pasaport verilebilecek.
• OHAL döneminde çıkarılan KHK ile kamu görevinden çıkartılmaları nedeniyle pasaportları iptal edilenler, haklarında mahkemelerce yurt dışına çıkış yasağı konulmamışsa devam eden idari veya adli soruşturmaları ya da davaları yoksa pasaport verilebilecek. Haklarında takipsizlik ve beraat kararı verilenler ile cezası infaz edilenler ya da ertelenenler de pasaport alabilecek. Pasaportlar, İçişleri Bakanlığı’nın yapacağı araştırma sonunda verilecek.
• Hukuk fakültesi mezunlarına hakim adaylığı sınavına girmek ve avukatlık veya noterlik stajına başlamak için “Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavı ve İdari Yargı Ön Sınavı” koşulu getirilecek. Sınavda, 100 puan üzerinden en az 70 puan alanlar başarılı sayılacak. Hakimlik, savcılık, avukatlık ve noterlik meslekleri hukuk mesleği olarak kabul edilecek. Sınav, 2020-2021 eğitim-öğretim yılında hukuk fakültesine girenleri kapsayacak.
• Soruşturma aşamasında ağır ceza mahkemesi alanına girmeyen suçlarda tutukluluk süresi 6 ayı geçemeyecek. Ağır ceza mahkemesi alanına giren suçlarda ise bu süre en fazla 1 yıl olacak. Devlete karşı işlenen suçlar ve Terörle Mücadele Kanun kapsamındaki suçlarda tutukluluk süresi en fazla 1 yıl 6 ay olacak ve 6 aylığına bir kez uzatılabilecek. 15 yaşından küçüklerin işlediği suçlarda bu süreler yarı oranında, 18 yaşından küçüklerin işlediği suçlarda ise dörtte üç oranında uygulanacak.
• İstinaf mahkemelerinde kesinleşen 5 yılın altındaki cezalara Yargıtay’da temyiz yolu açılacak. Bu kapsamda; hakaret, cumhurbaşkanına hakaret, halk arasında korku ve panik yaratmak amacıyla tehdit, suç işlemeye tahrik, suçu ve suçluyu övme, halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama, kanunlara uymamaya tahrik, devletin egemenlik alametlerini aşağılama, Türk milletini, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ni, devletin kurum ve organlarını aşağılama, silahlı örgüt, halkı askerlikten soğutma, Terörle Mücadele Kanunu m. 6/2-4 ile m. 7/2 fıkrasında yer alan suçlar, Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu m. 28/1, m. 31 ve m. 32’de yer alan suçlar yönünden istinaf mahkemesinde kesinleşmiş olsa da Yargıtay’a temyiz başvurusu yapılabilecek.
• Terörle Mücadele Kanunu’ndaki propaganda suçlarına ilişkin 7. maddede değişiklik yapılarak “haber verme sınırlarını aşmayan veya eleştiri amacıyla yapılan düşünce açıklamaları suç oluşturmaz” hükmü eklendi.
• Savcılar, üst sınırı 2 yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlardan dolayı, yeterli şüphenin varlığına rağmen kamu davasının açılmasının 5 yıl süre ile ertelenmesine karar verebilecek. Suçtan zarar görenler bu karara itiraz edebilecek. Örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar, kamu görevlisi tarafından görevi sebebiyle veya kamu görevlisine karşı görevinden dolayı işlenen suçlar, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar ise kapsam dışında tutulacak.
• “Seri muhakeme usulü” sistemi ilk kez hukuk sistemine girecek. CMK 250’de yer alan katalog suçlarda kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verilmediği takdirde seri muhakeme usulü uygulanacak. Bu suçlar; TCK’da yer alan hakkı olmayan yere tecavüz, genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması, trafik güvenliğini tehlikeye sokma, gürültüye neden olma, parada sahtecilik, mühür bozma, resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan, kumar oynanması için yer ve imkan sağlama ve başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması suçları; Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanun m. 13/1-3-5 ve m. 15/1-2-3’te belirtilen suçlar; Orman Kanunu m. 93/1’de belirtilen suç,  Rulet, Tilt, Langırt ve Benzeri Oyun Alet ve Makinaları Hakkında Kanun m. 2’de belirtilen suç ve Kooperatifler Kanunu ek m. 2/1-(1)’de  belirtilen suç. Cumhuriyet savcısı veya kolluk görevlileri, şüpheliyi, seri muhakeme usulü hakkında bilgilendirecek ve Cumhuriyet savcısı tarafından seri muhakeme usulünün uygulanması şüpheliye teklif edilecek. Şüphelinin müdafii huzurunda teklifi kabul etmesi halinde bu usul uygulanacak. Cumhuriyet savcısı, TCK m. 61/1’de belirtilen hususları göz önünde bulundurarak suçun kanuni tanımında öngörülen cezanın alt ve üst sınırı arasında tespit edeceği temel cezadan yarı oranında indirim uygulamak suretiyle yaptırımı belirleyecek. Belirlenecek hapis cezası Cumhuriyet savcısı tarafından koşulları bulunması halinde TCK m. 50’ye göre seçenek yaptırımlara çevrilebilecek veya m. 51′ göre ertelenebilecek. Yaptırımlar hakkında Cumhuriyet savcısı tarafından koşulları bulunması halinde CMK 231 kıyasen uygulanabilecek. Cumhuriyet savcısı tarafından şüpheli hakkında seri muhakeme usulünün uygulanması yazılı olarak görevli mahkemeden talep edilecek. Mahkeme, şüpheliyi müdafii huzurunda dinledikten sonra 3. fıkradaki şartların gerçekleştiği ve eylemin seri muhakeme usulü kapsamında olduğu kanaatine varırsa talepte belirlenen yaptırım doğrultusunda hüküm kurar; aksi takdirde talebi reddeder ve soruşturmanın genel hükümlere göre sonuçlandırılması amacıyla dosyayı Cumhuriyet başsavcılığına gönderir. Mazeretsiz olarak mahkemeye gelmeyen şüpheli, bu usulden vazgeçmiş sayılır. Suçun iştirak halinde işlenmesi durumunda şüphelilerden birinin bu usulün uygulanmasını kabul etmemesi halinde seri muhakeme usulü uygulanamayacak. Seri muhakeme usulü, yaş küçüklüğü ve akıl hastalığı ile sağır ve dilsizlik hallerinde uygulanamayacak. Cumhuriyet savcısının talebi doğrultusunda mahkemece kurulan hükme itiraz edilebilecek.

• “Basit yargılama usulü” sistemi ilk kez hukuk sistemine girecek. Asliye ceza mahkemesince, iddianamenin kabulünden sonra adli para cezasını ve/veya üst sınırı iki yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlarda yargılama yapılabilecek. Bu takdirde mahkemece iddianame; sanık, mağdur ve şikayetçiye tebliğ edilerek beyan ve savunmalarını on beş gün içinde yazılı olarak bildirmeleri istenecek. Tebligatta duruşma yapılmaksızın hüküm verilebileceği hususu da belirtilecek. Beyan ve savunma için verilen süre dolduktan sonra mahkemece duruşma yapılmaksızın ve Cumhuriyet savcısının görüşü alınmaksızın, TCK 61 dikkate alınmak suretiyle suretiyle, CMK 223’te belirtilen kararlardan birine hükmedilebilecek. Mahkumiyet kararı verildiği takdirde sonuç ceza dörtte bir oranında indirilecek. Mahkemece, koşulları bulunması halinde kısa süreli hapis cezası seçenek yaptırımlara çevirebilecek veya hapis cezası ertelenebilecek ya da uygulanmasına sanık tarafından yazılı olarak karşı çıkılmaması kaydıyla hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilecek. Mahkemece gerekli görülmesi halinde her aşamada duruşma açmak suretiyle genel hükümler uyarınca yargılamaya devam edilebilir. Basit yargılama usulü, yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, sağır ve dilsizlik halleri ile soruşturma veya kovuşturma yapılması izne ya da talebe bağlı olan suçlar hakkında uygulanmayacak. Basit yargılama usulüne giren bir suçun, kapsama girmeyen başka bir suçla birlikte işlenmiş olması halinde basit yargılama usulü uygulanmayacak.

• Sanık, müdafii, katılan ve vekilinin davetiye tebliğ edilmesine rağmen duruşmaya gelmemesi halinde duruşmaya devam edilerek sanığın sorgu tutanakları anlatılmak suretiyle dava yokluklarında bitirilebilir. Ancak, CMK 195 hükümleri saklı kalmak üzere, sanık hakkında verilecek ceza, ilk derece mahkemesinin verdiği cezadan daha ağır ise her halde sanığın dinlenmesi gerekecek.
• Uzlaştırma süreci ikinci defa uzatılabilecek 20 günün eklenmesiyle en fazla 30+20+20 olmak üzere 70 gün sürecek. Uzlaştırmanın kapsamına iş ve çalışma hürriyetinin ihlali, güveni kötüye kullanma ve suç eşyasının satın alınması veya kabul edilmesi suçları eklendi.
• CMK 308/A’daki değişiklik ile Bölge Adliye Mahkemesi Cumhuriyet Başsavcılığı’nın itiraz yetkisi etkin hale getirildi.  Bölge adliye mahkemesi ceza dairelerinin kesin nitelikteki kararlarına karşı bölge adliye mahkemesi Cumhuriyet başsavcılığı, re’sen veya istem üzerine, kararın kendisine verildiği tarihten itibaren 30 gün içinde kararı veren daireye itiraz edebilecek. Sanığın lehine itirazda süre aranmayacak. Daire, mümkün olan en kısa sürede itirazı inceleyecek ve yerinde görürse kararını düzeltecek; görmezse dosyayı itirazı incelemek üzere ceza daireleri başkanlar kuruluna gönderecek. Kurula gönderilen itiraz hakkında kararına itiraz edilen dairenin başkanı veya görevlendireceği üye tarafından kurula sunulmak üzere bir rapor hazırlanacak. Kurulun itirazın kabulüne ilişkin kararları, gereği için dairesine gönderilecek. Kurulun verdiği kararlar kesin nitelikte olacak.

• 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’a “Mahkemece infazın ertelenmesi veya durdurulması” başlıklı 17/A maddesi eklendi. Birlikte işlenmiş olup da CMK 280/3 ve 306’nın maddesinin uygulanma olanağının bulunduğu hallerde hükmü veren ilk derece mahkemesinden infazın ertelenmesine veya durdurulmasına ilişkin karar verilmesi istenebilecek. Karar verilmeden önce Cumhuriyet savcısı ve hükümlünün görüşlerini yazılı olarak bildirmesi istenebilecek. Karar, duruşma açılmaksızın verilecek ve bu karara karşı itiraz yoluna gidilebilecek. Erteleme veya durdurma talebinin kabulü, güvence gösterilmesine veya diğer bir şarta bağlanabilecek.

• 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun m. 17 gereğince bu maddenin 2., 4. ve 14. fıkraları kapsamında verilen erişimin engellenmesi kararları, ihlalin gerçekleştiği yayın, kısım, bölüm ile ilgili olarak (URL vb. şeklinde) içeriğe erişimin engellenmesi yöntemiyle verilecek. Ancak, teknik olarak ihlale ilişkin içeriğe erişimin engellenmesi yapılamadığı veya ilgili içeriğe erişimin engellenmesi yoluyla ihlalin önlenemediği durumlarda, İnternet sitesinin tümüne yönelik olarak erişimin engellenmesi kararı verilebilecek.

Değişikliklerin tamamına aşağıdaki link’ten ulaşılabilir: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/10/20191024-25.htm